با شنیدن واژه مددکاری چه فعالیت یا فعالیت‌هایی برای شما تداعی می‌شود؟ مددکاری در چه محیط‌هایی کاربرد دارد و انواع مددکاری چیست؟ مددکاران در راستای کمک به چه کسانی فعالیت می‌کنند و به چه کسانی مددکار گفته می‌شود؟ در تعریف جهانی که برای واژه مددکاری ارائه شده است، آن را یک حرفه تمرین محور و یک رشته علمی می‌دانند و تغییرات و توسعه اجتماعی ایجاد می‌کند، انسجام اجتماعی به وجود می‌آورد و آزادسازی و توانمندسازی مردم را تقویت می‌کند.اصول عدالت اجتماعی، حقوق بشر، مسئولیت جمعی و احترام به تنوع مرکزیت مددکاری اجتماعی به شمار می‌روند. بر اساس تئوری‌های مددکاری اجتماعی، علوم انسانی، علوم انسانی و دانش بومی، مددکاری اجتماعی مردم و ساز و کارها را در حل چالش‌ها مشارکت می‌دهد.

مددکاری اجتماعی همکاری و مشارکت با مردم جامعه در جهت یافتن راه‌ها و رویکردهای مثبت در حل چالش‌ها است. مددکاری بر خلاف امور خیریه که به نوعی وابستگی به همراه دارد و تغییر ایجاد نمی‌کند، به افراد می‌آموزد تا یاد بگیرند که به صورت مستقل و با اتکا به نفس، مشکلات خود را برطرف کنند. تلاش مددکاران در جهت تقویت مددجویان در جهت توانمندسازی و در مرحله اول، انجام امور شخصی و رفع مشکلات فردی است. مددکاران با کمک گرفتن از خود افراد به آنان کمک می‌کنند تا بر روی نقاط ضعف خود کار کنند و آن‌ها را برطرف سازند.

فعالیت‌های مددکاری در زمینه‌های مختلفی صورت میگیرد و انواع مختلف مددکار وجود دارد. هرکسی نمی‌تواند مددکار اجتماعی باشد زیرا مددکاری نیازمند روحیه‌ای قوی و بخشنده دارد. این افراد باید بتوانند با هر شرایط سختی روبرو شده و درد و مشکلات انسان‌ها را درک کنند.

با مددکاری می‌توان دنیا را تغییر داد و این تنها یک شعار نیست! مشکلات مختلفی در دنیا وجود دارد که گریبان مردم را گرفته و آنان را درگیر خود کرده‌اند. بنابراین برای حل چنین چالش‌هایی به افرادی نیاز است که بتوانند این چالش‌ها را برطرف کنند. برای آماده کردن مددکاران اجتماعی،  لازم است افراد مباحثی را در زمینه‌های مختلف یاد بگیرند.

از جمله زمینه‌های مختلف که مددکاران می‌توانند فعالیت داشته باشند:

• مددکاری در زمینه مواد مخدر

مددکاران مواد مخدر در بیمارستان‌ها و آسایشگاه‌ها در جهت کمک به افراد وابسته به مواد مخدر برای ترک اعتیاد آنان فعالیت دارند. آنان راهکارهای کوتاه مدت و دراز مدت ارائه داده و منابع مفید به کار برده و در نهایت ارزیابی می‌کنند. از برنامه‌ریزیهای مختلف مختص به افراد استفاده می‌کنند و ممکن است از گزینه‌های دارویی نیز در روند کار خود استفاده ببرند.

هنگامی که شخص مورد نظر به حالت ثبات نسبی رسید، وظیفه مددکاری ایجاب می‌کند تا فرد راه‌های غلبه بر اعتیاد را پیدا کند و تا حد امکان او را به سمت یک زندگی سالم، سوق می‌دهد.

در این نوع مددکاری، به افراد کمک می‌شود تا اعتیاد را به لحاظ فیزیکی و روانی ترک کرده و بتوانند مقاومت خود در برابر مواد مخدر را افزایش داده و بتوانند در مواجهه با شرایط اعتیاد‌آور بالاترین کنترل را بر روی خود داشته باشند.

• مددکاری اجتماعی در جامعه

کمک به برنامه‌ریزی، همکاری و سازمان‌دهی تلاش‌های مربوط به جمعیت بومی یک منطقه خاص، از جمله فعالیت‌های مددکاران اجتماعی در زمینه جامعه است. آن‌ها با سازمان‌های غیرانتفایی جامعه نیز همکاری می‌کنند تا بتوانند به مردم آن موقعیت مکانی در مصیبت‌ها و بلایای طبیعی یاری رسانند. این متخصصین همچنین برای حل برخی مسائل از خود مردم یا نهادها و سازمان‌ها، سیاستمداران آن منطقه و غیره کمک می‌گیرند.

• مددکاری نظامی

از آنجا که سربازان فشار روحی و روانی بسیار زیادی را متحل می‌شوند و بسیاری از آنان ممکن است در طی این دوره آسیب جسمی ببینند، مددکاران اجتماعی برای کاهش فشار مشکلات سربازان در این زمینه فعالیت می‌کنند. بسیاری از سربازانی که از جنگ بازمی‌گردند، دچار مشکلات روحی نظیر استرس، افسردگی، اعتیاد، عدم تعادل روانی و غیره می‌شوند که مددکاران اجتماعی می‌توانند هم کمکی برای این سربازان و هم کمکی برای خانواده‌های این سربازان باشند و بار این فشار را کاهش دهند و تا مدت زمانی که بهبودی کامل حاصل شود، آنان را حمایت می‌کنند.

• مددکاری کودک و خانواده

کودکان و نوجوانان ممکن است با چالش‌های بسیار زیادی دست و پنجه نرم کنند. کار مددکاران اجتماعی کمک کردن به خانواده‌ها در رفع مشکلات فرزندانشان است. همه خانواده‌ها نیاز به کمک ندارند. مددکاران اجتماعی به خانواده‌هایی کمک می‌کنند که راهکار مناسب در جهت رفع مشکلات فرزندشان ندارند و نیاز به کمک شخصی متخصص دارند.

مشکلات فرزندان ممکن است از علت‌های مختلفی ناشی شود. سو استفاده از کودکان، خشونت‌های خانوادگی، ناسازگاری اجتماعی با همسالان در مدرسه، سرخوردگی، افسردگی، عدم اعتماد به نفس و غیره همگی می‌توانند مشکلاتی باشند که گریبان‌گیر کودکان شوند. اگر والدین دانش و راهکار کافی و مناسب در جهت حل چنین مشکلاتی نداشته باشند، به جای از بین بردن مشکل، آن را تشدید و بدتر خواهند کرد.

مددکاران در مدارس به شناخت مشکلات کودکان پرداخته و با مطالعه و بررسی شرایط زندگی آنان، سعی در برطرف کردن آن مشکلات را دارند. همچنین در صورت نیاز از خانواده چنین کودکانی دعوت به همکاری کرده و با آگاه کردن آنان در خصوص راه‌های همکاری و رفع مشکل، به کودک یا نوجوان کمک می‌کنند که بر آن چالش غلبه کند.

• مددکار روانپزشک

ممکن است برای بسیاری از بیمارانی که خدمات روان درمانی در یک مرکز بیمارستان دریافت کرده‌اند، پس از مرخصی از بیمارستان، مراقبت‌های پس از دوره بستری شدن، دشوار باشد. در اینجاست که یک مددکار روانپزشک به خوبی می‌تواند به چنین بیماران و خانواده‌‌های آنان به خوبی یاری برساند.

در این نوع از مددکاری بیشتر سلامت روان درمانی بیماران ارزیابی می‌شود. آن‌ها با خانواده فرد همکاری می‌کنند تا منابع لازم را تهیه کرده، شرایط قانونی و گزینه‌های مراقبت طولانی مدت را بیاموزند.

یک روانپزشک یا روان‌درمان مددکار کار خود را تضمین می‌کنند و در تمامی مراحل بهبود، بیمار را همراهی می‌کنند. در جهانی که پر از راهکارهای نامناسب و توصیه‌های غلط است، یک روانپزشک مددکار موظف است استرس بیمار را کاهش دهد و خانواده را در همه مراحل فرآیند بهبود، همراهی نماید.

• مددکار بهداشت و درمان

مددکاران اجتماعی را می‌توان در صنعت بهداشت و درمان و در حال کمک به بیماران در جهت بهبود یافتن و رهایی از مشکلات عاطفی، جسمی و مالی می‌توان یافت. ممکن است بسیاری از بیماران چه در داخل و چه در خارج از بیمارستان با مشکلات زیادی مواجه شوند که آشفته شوند. ممکن است این بیماران و حتی خانواده‌های آنان ندانند که چه انتظاری باید داشته باشند و وسعت درمان و گزینه‌های مورد نیاز در فرآیند درمان را درک نکنند. اینجاست که یک امدادگر بهداشت و درمان وارد صحنه می‌شود تا از استرس، غم و عدم اطمینان بیمار و خانواده‌اش بکاهد و روند درمان را تسریع بخشد.

هر کسی ممکن است شرایط سخت و طاقت‌فرسایی را در زندگی‌اش تجربه کند. این شرایط سخت ممکن است بیماری، استرس، بلایای طبیعی و یا هر چیز دیگری باشد. مددکاری یعنی کمک به موقع در درست‌ترین زمان ممکن. هر فردی می‌تواند یک مددکار باشد و منبع قوی برای کمک به دیگران محسوب شود.