متاسفانه، در برخی جوامع با معلولان به نحوی برخورد می‌شود که آن‌ها را ناتوان جلوه داده و فعالیت‌های اجتماعی و حضور در اجتماع را از آن‌ها صلب می‌کنند. یا به نحوی با آن‌ها رفتار می‌شود که خودشان از حضور پیدا کردن در جامعه احساس خوبی نداشته باشند و ترجیح بدهند در خانه بمانند.

بر خلاف تصور غلطی که در بسیاری از جوامع وجود دارد که معلولان توانایی انجام کارهای خود را ندارند چه برسد به انجام فعالیت‌های اجتماعی، معلولان توانایی‌های بسیار ویژه و فراوانی دارند. کافیست محیط مناسب و امکانات در اختیار آن‌ها قرار دهیم، و آن‌ها کارهای بی‌نظیری ارائه خواهند داد.

 

نه تنها خودمان باید زندگی اجتماعی و حق و حقوق معلولان را بپذیریم، بلکه باید جامعه را نیز در پذیرفتن این امر تشویق کنیم. باید جامعه را به سمتی هدایت کرد که هر فردی با هر توانایی را در خود بپذیرد.

راه‌های زیادی وجود دارند که دنیا را جای بهتری برای پذیرش معلولان بکنیم.

• جامعه معلولان را به عنوان شهروندان ارزشمند بدانیم

بسیاری از جوامع هنوز هم برای به رسمیت شناختن جامعه معلولان در تلاشند. جامعه معلولان جزو بزرگترین حداقل‌های جوامع دنیا به حساب می‌آید. آن‌ها نیز همانند مردم عادی شهروند به حساب می‌آیند و دارای حق و حقوق هستند و جامعه و مردم موظفند حقوق این اقلیت را به رسمیت شناخته و دیگر حقوقی که برای مردم عادی قائلند، برای این افراد نیز قائل باشند.

باید معلولان را در زمینه‌های مختلف جامعه مشارکت داد. برای مثال، کمتر کسی است فرد معلولی را دیده است که در زمینه تبلیغات، مد و یا بازاریابی فعالیت کند. این زمینه‌ها باید به صورت یک هنجار دیده شوند و به اینگونه هنجارها پر و بال داد. نباید آن‌ها را به آینده موکول کرد.

• معلولان را استخدام کنیم.

در هر ارگان و سازمانی باید چند جای خالی برای معلولان در نظر گرفت چرا که معلولان افراد بلند پروازی هستند و دوست دارند که در جامعه فعالیت داشته و کار کنند. متاسفانه تعداد بسیار کمی از معلولان در جوامع مختلف شاغل هستند و حقوق کمتری نسبت به بقیه کارمندان می‌گیرند و این منصفانه نیست! بسیار ناراحت کننده است که هنوز بسیاری از سازمان‌ها بین مردم عادی و معلولان تفاوت قائل شده و حتی حاضر نیستند برای مصاحبه آن‌ها را قبول کنند، چه برسد به استخدام و همکاری! در چنین موقعیت‌هایی باید به توانایی افراد توجه کرد. چه بسا هستند معلولانی که توانایی بسیار بالا داشته و افراد معمولی که توانایی و کفایت لازم برای آن موقعیت شغلی را ندارند.

• تاریخچه معلولیت را با برنامه‌ریزی درسی ادغام کنید

چطور یک فرد معلول باید با تاریخچه جامعه خود آشنا شود اگر آن تاریخچه در برنامه آموزشی جای داده نشده باشد؟ چطور می‌توان این جامعه را پذیرفت و آن را درک کرد اگر زمینه‌های مدنی آن هرگز در بستر آموزشی تدریس نشود؟ مطالعات معلولیت یک رشته نو ظهور است که در برخی از کشورها در حال توسعه است. تاریخچه معلولیت باید در سیستم آموزش و پرورش هر کشوری قرار داده شود. کودکان از سنین پایین باید با این جامعه آشنایی پیدا کنند تا بدانند با افراد عجیب و غریبی روبرو مواجه نیستند.

درست است که معلولان با یک سری محدودیت‌ها سر و کار دارند ولی به این معنا نیست که باید این افراد را از جامعه جدا کرد و رفتار متفاوتی با آن‌ها داشت. باید به فرزندانمان از کودکا یاد بدهیم که چگونه حقوق این افراد را رعایت کنند و آن‌ها را به عنوان همشهری به رسمیت شناخته و به آن‌ها احترام بگذارند. مدارس در این زمینه نقش می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند و به دانش‌آموزان روش صحیح برخورد با معلولان و حقوق شهروندی آنان را بیاموزند.  

• راه را در برای حضور معلولان در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و غیره باز بگذاریم

چرا زمانی که اسم معلولیت را می‌شنویم، معلولان را افرادی تصور می‌کنیم که قادر به انجام کارهایی غیر از فعالیت‌های روزانه خودشان نیستند؟ این یک تصور بسیار غلط است که از کودکی در جامعه یاد گرفته‌ایم. در صورتی که واقعیت دقیقا بر خلاف تصور ماست!

دنیا هرگز شخصیت بزرگی مانند استیون هاوکینگ را فراموش نخواهد کرد. مرد بزرگی که با وجود معلولیت، تاثیرات بی‌نظیری بر دنیا گذاشت. او یک فیزیک‌دان نظری، کیهان شناس و نویسنده، مدیر تحقیقات مرکز کیهان شناسی نظری در دانشگاه کمبریج، عضویت در جامعه سلطنتی هنر و عضو ثابت جامعه اسقفان دانشمند بود. او به واقع یک دانشمند بی‌بدیل بود که با تمام ناتوانی و معلولیت و بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، شاهکارهای بزرگی به بشریت ارائه کرده است. کتاب‌های "تاریخچه زمان" و "طرح بزرگ" او به پرفروش‌ترین کتاب‌ها تبدیل شدند. وی فردی بود که با وجود معلولیت شدید و بدنی ناتوان، از تمامیت ذهن خود استفاده کرد و تبدیل به ستاره‌ای شد که تاریخ هرگز فراموش نخواهد کرد.

سازمان‌ها و ارگان‌ها و نهادها می‌توانند به جامعه معلولان کمک کرده و اگر در این افراد توانایی و استعدادی دیدند، به او در پرورش استعداد کمک کنند و او را حمایت کنند.

مشکلات دیگری نیز در جامعه وجود دارد که گریبان جامعه معلولان را می‌گیرد. برای مثال، به هنگام رای دادن، معلولان با موانع معماری، نگرشی و تکنولوژیکی از جمله عدم وجود درب‌های خودکار، پله و یا بالابر مخصوص معلولان، دستگاه‌های رای‌گیری غیر قابل دسترس، عدم وجود خط بریل برای نابینایان و درب‌های کوچک که مانع از عبور صندلی چرخدار می‌شوند، مواجه هستند.

نه تنها جوامع، بلکه وظیفه اجتماعی تک تک مردم این است که در مواجهه با چنین شرایطی ساکت ننشینند و تمام سعی خود را برای کمک به این افراد به کار گیرند.

• ترویج مشارکت اجتماعی در مدارس

آگاهی کلی فرهنگ ما در مورد نحوه درمان و تعامل با معلولیت، نیاز به تغییر از ابتدا در مدارس ابتدایی دارد. ما باید به فرزندانمان بیاموزیم که تفاوت دوستان معلولشان را نه تنها مسخره نکنند، بلکه آن تفاوت و تلاش‌های فرد معلول را بستایند. اگر کودکان ما چنین یاد بگیرند، و چنین آموزه‌هایی از سنین ابتدایی صورت بگیرد، تمایز بین اقشار مختلف جامعه کاسته و مشارکت اجتماعی بیشتری صورت خواهد گرفت.

کلاس‌هایی متشکل از کودکان سالم و کودکان معلول که در کنار هم مشغول فراگیری درس هستند، کمک می‌کند که از یکدیگر نیز نکات مفیدی یاد بگیرند و استعداد آن‌ها به خوبی پرورش یابد. به عنوان یک جامعه، همه ما مسئولیت ترویج پذیرش تفاوت‌هایمان را داریم.

• استخدام بازیگران معلول در رسانه‌های اصلی جامعه

جامعه نیاز دارد تا بازیگران معلول بیشتری در تلویزیون و رسانه ببیند که نقش‌های اصلی و کاراکترهای مهم در برنامه‌ها را ایفا می‌کنند. هیچ فرد سالمی نمی‌تواند به خوبی شرایط معلولان را درک کند و نقش آن‌ها را بازی کند. بنابراین بهتر است معلولان را در راه بازیگری و کمک به عرصه سینما و تئاتر تشویق و با آن‌ها همکاری کرد. بدون شک هیچکس نمی‌تواند در یک فیلم سینمایی که بازیگر نقش اصلی آن معلول است، مثل یک معلول واقعی ایفای نقش کند و آن نقش را به خوبی جان دهد.

• برای قهرمانان معلول امتیاز ورودی مدارس و دانشگاه در نظر گرفته شود

معلولان قهرمان باید بر اساس زمینه توانایی‌هایشان در مدارس یا دانشگاه‌های مورد نظرشان امتیاز ورود داشته باشند. در بیشتر کشورها چنین امتیازی در اختیار معلولان قرار داده می‌شود. البته کشورهای زیادی نیز هستند که اهمیتی برای چنین استعدادهایی در نظر نمی‌گیرند و به همین دلیل، معلولان به انزوا می‌روند.

• به یاد داشته باشید که معلولان نیز انسانند

متاسفانه با معلولان به گونه‌ای رفتار می‌شود که گویی افراد خطرناک و یا خیل متفاوتی هستند که ممکن است به ما آسیب برسانند و این تفکر بسیار ناراحت کننده است. این تفکر حاکی از تربیت غلطی است که نیاز مبرم به تصحیح دارد. چقدر زیباست به فرزندانمان یاد بدهیم یاد بدهیم که همان نگاهی که به دوستانشان دارند، به معلولان نیز داشته باشند. معلولان نیز انسانند با تمامی حقوق انسانی، خواسته‌ها و آرزوهای انسانی، استعدادها و تلاش‌های انسانی، درست مثل دیگر انسان‌ها! باید به حقوقشان احترام گذاشت و به رسمیت شناخت.

معلولان با چالش‌های بسیار زیادی در جامعه روبرو هستند. آن‌ها به دلیل محدودیت‌های موجود، یاد گرفته‌اند که اعتراض نکنند و با شرایط خوب و بدشان کنار بیایند و این خلاف حقوق بشریست! بیایید همه ما صدای معلولان باشیم.